Cá Chình khủng long ở Việt Nam thường có tên là Khủng long, vì hình tượng vây lưng của nó như những loài khủng long cổ đại và tên khoa học là Polypterus Senegalus. AquaFish xin giới thiệu rõ ràng về loài này gồm xuất sứ, hướng dẫn nuôi, sinh sản,…
Bạn đã bao giờ muốn nuôi một loài khủng long thời tiền sử cho riêng bạn? Bạn có thể làm điều đó chỉ đơn giản là đi đến cửa hàng cá cảnh để mua loài Cá Chình khủng long này! Những con cá bọc thép này trông giống như một sự pha trộn giữa rồng và lươn nhưng chắc chắn là đã tạo nên một loài cá cảnh thú vị. Là loài săn mồi nên hồ cũng cần đặc biệt vì chúng sẽ có kích thước lớn và chế độ ăn của chúng, những con cá này không thể nuôi trong hồ cộng đồng và cần người nuôi có kinh nghiệm để giúp chúng phát triển tốt nhất.
Tên của chúng
Polypterus senegalus thường được gọi là dinosaur bichir, Senegal bichir, Cuvier’s bichir, grey bichir, cá khủng long hay lươn khủng long,… Tuy nhiên, tên cuối cùng không chính xác lắm vì loài bichir này vẫn được coi là cá, mặc dù cơ thể dài của chúng.
Cá khủng long là một phần của chi Polypterus, có tổng cộng 13 loài; Tên chi của chúng thực sự bắt nguồn từ “nhiều cánh” hoặc “nhiều vây” được xác định bởi Hóa thạch từ các loài tổ tiên đầu tiên của loài khủng long bichir đã được truy nguyên từ 200 triệu năm trước.
Môi trường sống tự nhiên
Cá chình khủng long là một trong những loài phổ biến nhất của chi Polypterus, xuất hiện ở hơn 26 quốc gia châu Phi, bao gồm cả hệ thống sống Nile; những quốc gia này bao gồm Ai Cập, Kenya, Nigeria và Senegal (cho nên Senegal bichir cũng là tên thông dụng của chúng). Ở đây, những con cá này thường sống ở vùng nước của các hồ nước ngọt nhiệt đới và có dòng chảy chậm, vùng đồng bằng ngập nước và đầm lầy. Nhiệt độ nước duy trì trong khoảng 75 – 82oF (24 – 28oC) với phạm vi pH khá trung tính trong khoảng từ 6.2 đến 7.8. Những con cá này có xu hướng sống trong nước mềm.
Cá chình khủng long thường sống trong vùng nước âm u với tầm nhìn kém. Bởi vì điều này, thị lực của chúng không phải là tốt nhất, nhưng chúng thích nghi bằng cách có khứu giác tuyệt vời và có thể phát dòng điện qua nước để săn cá nhỏ và thức ăn khác; kích thước của thức ăn không quá quan trọng, miễn là nó có thể vừa với miệng của cá.
Trong tự nhiên, tuổi thọ của chúng không rõ ràng, mặc dù chúng có thể sống tới 30 năm trong điều kiện nuôi nhốt nếu được chăm sóc đặc biệt và điều kiện nước thuận lợi cho chúng.
Nhận dạng
Những con cá dài này khá dễ nhận biết vì chúng trông khá giống một con khủng long cổ đại. Cá chình khủng long là một trong những loài Polypterus nhỏ nhất, nhưng vẫn có thể dài tới 20 inch (50 cm). Chúng có màu xám/xám tro có thể có các đốm tối màu hơn trên cơ thể. Cá chình khủng long có vây lưng dài có răng cưa, chúng có khả năng mở rộng hoàn toàn và nằm úp trên lưng. Những con cá này cũng có hai vây ngực ( vây bên) giúp chúng tự đẩy mình di chuyển dưới đáy hồ.
Điều thú vị là cá Chình khủng long đã thích nghi khả năng hít thở không khí trực tiếp và có thể ở ngoài nước trong một khoảng thời gian miễn là chúng còn được giữ ẩm. Điều này có nghĩa là loài cá này thực sự có thể bị chết đuối nếu chúng bị cắt nguồn cung cấp Oxy. Khả năng này rất có thể đã tiến hóa để giúp loài cá này sống trong nước đục với mức oxy thấp.
Cá chình khủng long cũng có một bong bóng bơi được sửa đổi, bong bóng giúp cá duy trì độ nổi trong nước và thay vào đó hình thành phổi nguyên thủy. Điều này có nghĩa là bạn sẽ thường xuyên chứng kiến loài cá chình này bơi lên mặt nước để hớp không khí trước khi quay trở lại đáy hồ.
Những con cá chình khủng long này cũng có lớp vảy như bọc thép đáng kinh ngạc, thực sự đã được nghiên cứu để tạo ra áo giáp bảo vệ tốt hơn cho quân đội với khả năng cơ động cao hơn.
Các loài bichir khác
Mặc dù cá chình khủng long dường như là loài bichir phổ biến nhất do kích thước có thể quản lý được của chúng (so với các loài bichir khác), rất có thể bạn cũng sẽ bắt gặp những loài bichir khác như:
- Ornate bichir (P. ornatipinnis) – một loài đẹp với màu đen và vàng. Loài bichir này là một trong những loài có kích thước lớn nhất, có khả năng phát triển đến 24 inch (60 cm).
- Saddled bichir (P. endlicheri endlicheri) – một loài bichir có kích thước dài khác, lên đến 30 inch (76 cm). Đáng chú ý nhất là những bichir này có hàm dưới dài hơn hàm trên và có màu trắng/vàng với các dải dọc không đều trên suốt chiều dài cơ thể. Loài bichir có thể có bạch tạng hoặc có màu bạch kim.
- Barred bichir/Delhezi bichir (P. delhezi) – một trong những loài bichir phổ biến hơn và có thể đạt kích thước 12 – 15 inch (30 – 28 cm). Là bichir này khá giống với cá chình khủng long nhưng có hoa văn tối độc đáo so với thân màu xám của nó.
- Albino bichir – Khi đi mua cá cho hồ của bạn, bạn có thể bắt gặp rất nhiều loại bichir bạch tạng. Chúng sẽ có đôi mắt màu hồng/đỏ với thân toàn màu trắng.
Sinh sản
Có thể rất khó phân biệt cá đực và cá cái, và những con cá này rất khó sinh sản trong môi trường hồ kính, nhưng chúng ta sẽ thảo luận sau. Nhưng nếu bạn muốn phân biệt giới tính cho cá của bạn, một con đực sẽ có vây hậu môn dày hơn so với con cái. Con cái có cơ thể lớn hơn một chút so với cá đực. Chỉ khác nhất là ở kích thước, không có sự khác biệt nổi bật giữa cả hai.
Yêu cầu hồ để nuôi loài cá chình khủng long
Do điều kiện nước mà chúng được tìm thấy trong tự nhiên, cá chình khủng long thực sự là một loài cá rất khỏe. Tuy nhiên, điều quan trọng phải nhớ rằng bichir có kích thước lớn và chúng “thoát hiểm” rất xuất sắc; điều này có nghĩa là không chỉ bạn cần một cái nắp cho hồ của bạn, mà bạn cũng cần đảm bảo có một khoảng cách giữa mặt nước và nắp hồ để cá của bạn vẫn có thể thở.
Chúng ta có thể thấy loài cá chình khủng long này cần một hồ ít nhất 90 gallon (341 L). Đó là một hồ khổng lồ, nhưng đây là những con cá rất lớn. Điều rất phổ biến đối với những người nuôi cá là hay để chúng vào những hồ nhỏ chỉ có 40 gallon (151 L) với kế hoạch nâng cấp kích thước hồ của họ trong tương lai. Tôi thật sự không khuyến khích điều này vì việc nâng cấp một hồ cá dễ nói hơn là thực hiện và thực sự thì khi cá chình khủng long ở thiên nhiên mới được gọi là nhà của chúng.
Vì loài cá chính khủng long này dành phần lớn thời gian của chúng ở đáy hồ, điều quan trọng là phải sử dụng chất nền không làm trầy xước chúng; một nền cát là điều tuyệt vời! Bạn cũng có thể thêm lũa cho cá chình khủng long để chúng ẩn nấp trong hồ, mặc dù chúng không quan tâm, hồ có được trang trí hay không.
Thông số nước
Nếu bạn đã có một hồ đủ lớn và có thể đảm bảo cho cá của bạn sống đến hết đời, thì bước tiếp theo là duy trì các thông số nước lý tưởng. Các tốt nhất để làm điều này là cố gắng tối ưu nguồn nước giống với tự nhiên. Để giữ cho cá của bạn thoải mái, hãy duy trì nhiệt độ nước trong khoảng 75 – 82oF (24 – 28oC), độ pH trong khoảng từ 6.2 và 7.8, và giữ cho nước mềm với kH trong khoảng từ 5 đến 20 dKH.
Mặc dù những con cá này là những loài cá khỏe mạnh và không đòi hỏi quá nhiều sự chăm sóc bổ sung, điều quan trọng là phải duy trì điều kiện nước ổn định. Đảm bảo thay nước hàng tuần hoặc hai tuần một lần cho hồ của bạn được bổ sung các chất dinh dưỡng mới trong khi loại bỏ các chất hữu cơ tích tụ ở đáy hồ.
Hành vi của cá Chình khủng long
Cá Chình khủng long là một trong những loài sống hiền lành từ chi loài của nó, nhưng cũng không thể nói rằng đây là loài cá không hung dữ, hãy nhớ rằng, bichir là loài cá ăn thịt có kích thước lớn và sẽ ăn bất kỳ con cá nhỏ nào mà chúng gặp. Chúng ta không bao giờ nên tin tưởng những con cá này sẽ không ăn những loài khác nhỏ hơn chúng đang ở cùng hồ.
Khác với sự thận trọng về chế độ ăn của chúng, cá Chình khủng long thực sự là một cá rất năng động vì kích thước của nó. Chúng thích đẩy mình dọc theo đáy của hồ cá bằng vây ngực và chúng ta sẽ thường thấy chúng ngoi lên mặt nước để thở. Điều này làm cho chúng trở thành một loài sống dưới đáy năng động mà không phải là kẻ giấu mặt suốt cả ngày.
Điều quan trọng phải nhớ, nó là loài ăn đêm. Vì vậy chúng sẽ hoạt động nhiều hơn vào ban đêm để tìm kiếm thức ăn. Tuy nhiên, cũng không có gì quá ngạc nhiên khi cá của bạn bơi dưới đáy vào ban ngày.
Những loài cá có thể sống cùng chúng
Nếu chúng có thể ăn bất cứ con cá nào vừa miệng chúng, thì bạn có thể tìm cho chúng những “người bạn” cùng hồ không? Có, bạn có thể!
Tốt nhất là tìm những con cá có kích thước lớn hơn hay ngang với chúng. Một số loài như cá lưỡi dao, cá nàng hai, cá tai tượng, cá La Hán, cá Rồng,…
Thực vật thủy sinh
Nếu bạn không cảm thấy thích thú với hồ cá đơn điệu, thì bạn luôn có thể thêm thực vật vào hồ cá Chình của bạn. Cá Chình khủng long sẽ không quan tâm quá nhiều đến hồ của chúng và cũng không quan tâm đến thực vật thủy sinh vì chúng chỉ tìm kiếm thức ăn có thịt. Hãy thoải mái thêm nhiều cây nước ngọt vào hồ của chúng.
Chế độ ăn của chúng
Bởi vì bichir là loài cá ăn thịt, chúng cần một chế độ ăn uống với nhiều loại thực phẩm giàu Protein; chế độ ăn uống của chúng là những gì làm cho chúng khó nuôi hơn các loài cá nước ngọt khác vì thức ăn dạng viên hay dạng miếng đều không đảm bảo đủ dinh dưỡng cho chúng. Tuy nhiên, một số người cũng nuôi thành công bichir với thức ăn dành cho cichlid.
Bichir cần thực phẩm tươi sống, tươi đông lạnh và khô đông lạnh, như giun đỏ, tôm, atermia, giun đất và các loại cá nhỏ khác. Trong khi cá Chình khủng long là một loài cá sống về đêm, có thể thay đổi khi chúng ăn. Lúc đầu, nên cung cấp thức ăn ngay sau khi đèn tắt. Tiếp tục thay đổi thời gian này sớm hơn một chút mỗi ngày cho đến khi thức ăn được ăn hết vào một giờ nhất định. Mặc dù cách làm này là vì sự thuận tiện của bạn, nhưng tôi vẫn khuyến khích bạn cho cá của bạn ăn thời điểm tối như trong tự nhiên của chúng.
Ngoài ra, hãy nhớ rằng cá Chình khủng long không có thị lực tốt. Bạn có thể thả thức ăn vào giữa hồ và cá của bạn chắc chắn sẽ tìm thấy nó bằng cách sử dụng khứu giác của nó để quét trong nước.
Sinh sản ở loài cá Chình khủng long
Sinh sản ở cá Chình khủng long trong môi trường hồ kính là chưa từng thấy, mặc dù nó đã thành công ở cấp độ nghiên cứu, chuyên nghiệp hơn. Tuy nhiên, thông tin về quá trình sinh sản của loài này rất khan hiếm và việc cho sinh sản nhân tạo được coi là gần như không thể.
Tuy nhiên, sinh sản ở loài cá Chình khủng long đã được nghiên cứu trong tự nhiên, và một ít thông tin về thói quen của chúng. Loài cá này sinh sản trong mùa mưa và người ta tin rằng nhiệt độ và pH thấp hơn sẽ giúp thúc đẩy hành vi sinh sản. Trong thời gian này, cá đực sẽ đuổi theo cá cái và chạm nhẹ vào cá cái.
Nếu cá cái đồng ý, sau đó cá cái sẽ đẻ trứng ngẫu nhiên vào đáy hồ. Tại thời điểm này, tốt nhất là vớt cá trưởng thành ra khỏi hồ, vì có thể chúng sẽ ăn trứng. Sau 3 – 4 ngày, những quả trứng sẽ nở ra và những con cá bichir nhỏ bé sẽ bơi sau ba ngày.
Một số người nói rằng cá con không di chuyển nhiều, vì vậy cần theo dõi chặt chẽ thực phẩm và thói quen ăn uống. Chế độ ăn uống của chúng chủ yếu là atermia và giun nhiêu nhỏ như trùng cỏ, cơm mẻ,… Vì rất khó để cho sinh sản nhân tạo loài này, nên hầu hết những cá thể bạn thấy trong cửa hàng đều là cá bị đánh bắt tự nhiên. Và nguồn cá đang dần bị cạn kiệt.
Aquafish dịch từ Aquariadise
