Có thể bạn đã nghe nói về cá Killifish một lúc nào đó trong suốt quá trình nuôi cá của mình, nhưng bạn có thể không biết chính xác chúng trông như thế nào, xuất xứ từ đâu và cách nuôi ra sao! Mặc dù khó tìm hơn hầu hết các loài khác, loài Killifish tạo nên một hệ sinh thái tuyệt vời dành cho các hồ cá nhỏ.
Một vài thông tin về loài Killifish
Với hơn 1.000 loài được phát hiện, cá Killifish có nhiều màu sắc và chủng loại khác nhau. Nhìn chung, những con cá này thuộc bộ Cyprinodontiformes và được chia làm nhiều nhóm dựa trên sự sinh sản. Trong hồ thủy sinh, những con cá này thường có màu sắc rực rỡ và rất khỏe mạnh, phát triển tốt trong nhiều điều kiện hồ và thông số nước.
Killifish theo mùa
Bạn có thể đã nhìn thấy thuật ngữ “cá sống theo mùa”. Nhiều loài cá Killifish đã sinh ra từ các vũng nước tạm thời được lấp đầy trong mùa mưa và cạn nước vào mùa khô. Chúng đã tiến hóa để đẻ trứng ngay trước khi mùa khô bắt đầu; cá trưởng thành sẽ chết ngay sau đó vì nước cạn dần, trong khi trứng cá Killifish đã thích nghi để tồn tại trong điều kiện khô hạn. Khi những cơn mưa của năm sau lại làm đầy các hồ chứa nước, trứng sẽ nở và một thế hệ cá Killifish mới sẽ bắt đầu.
Đáng buồn, vì đồng hồ sinh học này mà tuổi thọ của chúng cũng không tăng lên đáng kể trong hồ cá. Hầu hết cá Killifish hàng năm chỉ sống được khoảng 1 – 2 năm ngay cả trong điều kiện hồ và nước hoàn hảo. Nhưng những loài sinh sản dưới đáy này khá dễ sinh sản bằng cách sử dụng một số rêu than bùn và bắt chước các điều kiện của môi trường sống tự nhiên của chúng.
Lưỡng hình giới tính (Sexual dimorphism)
Nhiều loài cá Killifish có biểu hiện lưỡng hình giới tính, nhưng trong đó cá cái và cá đực hoàn toàn khác nhau về ngoại hình. Đối với cá Killifish, cá cái thường nhỏ hơn một chút và ít màu sắc hơn cá đực; những con đực cũng thường có nhiều vây hơn, được gọi là vây hình đàn lia. Nói chung, tốt nhất là cứ ba con cái nên nuôi một con đực.
Chế độ ăn và hành vi của chúng
Cá Killifish là loài ăn thịt và một số loài còn trở nên hung dữ với nhau và với cả những con cá khác trong hồ. Killifish sống tốt nhất với môi trường hồ cá giống với tự nhiên của chúng, có nhiều cây cối và lũa. Chúng cần thường xuyên cho ăn nhiều loại thức ăn tươi sống, như Artemia, lăng quăng, cá con cũng có thể ăn thức ăn tươi và đặc biệt là chúng rất thích Artemia.
Một điều cuối cùng cần biết về cá Killifish, chúng là loài nhảy cực tốt! Nên có nắp đậy kín cho hồ của bạn, vì một lỗ nhỏ chúng cũng có thể tìm đường nhảy ra. Tuy nhiên, chỉ cần đảm bảo là quá trình lưu thông khí không bị ảnh hưởng.
Các loài Killifish tốt nhất cho hồ cá
Dưới đây là một số loài Killifish phổ biến mà bạn có thể nuôi trong hồ của bạn, cần lưu ý là những loài cá này có giá thành khá cao nên bạn phải có kinh nghiệm cơ bản thì mới nên bắt đầu với chúng.
Golden panchax (Aphyosemion australe)
Còn được gọi là Lyretail Panchax hoặc Cape Lopez Lyretail, Golden Panchax là một trong những loài cá Killifish đẹp nhất hiện nay; mặc dù chúng có cùng tên, nhưng không nên để bị nhầm lẫn giữa loài Golden Panchax (Aphyosemion australe) và loài Golden Wonder Killifish (Aplocheilus Lineatus).
Đây là loài cá đặc hữu ở bờ biển phía tây của châu Phi, cụ thể là Cape Lopez ở Gabon. Ở đó, chúng thường được tìm thấy ở những khu vực có dòng nước tĩnh, như đầm lầy và các con sông chảy chậm. Mặc dù những con cá này phổ biến vì màu sắc của chúng, nhưng biến thể hoang dã của Golden Panchax ban đầu là màu nâu đồng, màu cam rực rỡ hơn được biết đến ngày nay là kết quả của một quá trình đột biến.
Golden Panchax có thể phát triển đến khoảng 2.5 inch (6.5 cm) và khá nhút nhát trong môi trường hồ cộng đồng. Tốt nhất là nuôi chúng trong hồ trồng nhiều thực vật, có nhiều chỗ để ẩn náu và giúp làm mờ ánh sáng; Lớp nền tối cũng giúp làm mờ ánh sáng và tôn lên màu cam tuyệt đẹp của cá.
Có một số tranh luận về kích thước hồ Golden Panchax tốt nhất. Nói chung là một cặp hay ba con có thể nuôi trong các hồ 10 gallon và 20 gallon trở nên sẽ nuôi được nhiều hơn.
Clown killifish/banded panchax (Epiplatys annulatus)
Clown killifish là một trong những loài cá killifish phổ biến nhất trong giới chơi cá cảnh do màu sắc thú vị, kích thước nhỏ và tương đối dễ bảo dưỡng. Loài này có nguồn gốc từ rất nhiều nơi, trãi dài từ Guinea và Sierra Leone đến Liberia, nhưng thực sự rất hiếm nhìn thấy trong tự nhiên. Chúng thường được tìm thấy ở vùng mặt nước của các con sông và suối chảy chậm, đồng thời có nhiều cây cối rậm rạp trên khắp thảo nguyên và rừng nhiệt đới.
Cá Clown Killifish chỉ dài khoảng 1.5 inch (3.8 cm) khi trưởng thành hoàn toàn và có hoa văn màu đen, vàng xem kẽ với đuôi màu xanh, đỏ đặc trưng. Những loài cá này thích điều kiện nước có tính axit và sẽ sống tốt nhất với độ pH từ 5.0 đến 7.5 và nhiệt độ ổn định khoảng 72 – 77 độ F (22.2 – 25 độ C). Mặc dù chúng nhỏ, nhưng bạn nên nuôi một cặp trong hồ ít nhất 5 gallon và 10 gallon thậm chí còn tốt hơn. Bạn nên thiết kế hồ dài hơn là hồ cao, vì loài này sống gần mặt nước vài inch.
Chúng sẽ sống rất tốt trong hồ có trồng nhiều thực vật sống, nền cát, lũa và ánh sáng mờ; có nhiều tannin, từ lá bàng là tốt nhất vì có thể giữ độ pH có tính axit và giúp tạo điều kiện tối cho hồ. Dòng nước chỉ nên chảy nhẹ tối thiểu chậm, để không đẩy cá đi xung quanh hồ và giúp tái tạo môi trường tù đọng tự nhiên của chúng.
Golden wonder killifish/Striped panchax (Aplocheilus lineatus)
Loài Golden Wonder Killifish là một biến thể màu sắc đậm hơn của loài Wild Striped Panchax. Striped Panchax là loài đặc hữu của Ấn Độ và Sri Lanka, mặc dù một số quần thể tự nhiên đã bị đe dọa do sự cạnh tranh từ các loài du nhập mới, như các loài cá ăn muỗi (Gambusia sp. và Poecilia sp.). Những loài cá này có thể sống trong cả điều kiện nước ngọt hoặc nước lợ, chúng thường tìm côn trùn để ăn ở mặt nước của các vùng suối, sông và đầm lầy.
Giống như các loài cá Killifish khác, loài này vẫn còn nhỏ và đạt kích thước tối đa khoảng 4 inch (10 cm) với 2.5 inch (6.4 cm) thì phổ biến hơn. Chúng được lai tạo chọn lọc trong ngành kinh doanh cá cảnh để đạt được màu vàng tươi nhất có thể.
Những con cá này hoạt động tốt nhất trong điều kiện nhiệt đới với nhiệt độ nước ổn định trong khoảng 72 – 77 độ F (22.2 – 25 độ C) và pH trung tính khoảng 7.0. Nhìn chung, chúng là một loài sống khá khỏe nhưng sẽ cần ít nhất 20 Gallon (75.7 L) vì chúng có thể trở nên hung dữ với nhau và với các loài khác. Một số người nuôi cá báo cáo họ còn thấy Golden Wonder Killifish ăn những loài cá nhỏ hơn, như cá Neon Tetras và cá bảy màu; do đó, bạn chỉ nên nuôi riêng loài này trong hồ hoặc nuôi chung với những con cá lớn hơn.
Redtail notho (Nothobranchius guentheri)
Các đuôi đỏ, còn được gọi là Guentheri Killifish, là một loài cá Killifish đang bắt đầu phổ biến trong thú chơi cá cảnh; tuy nhiên, chúng khó nuôi hơn một chút so với nhiều loài Killifish khác.
Những con cá này sống trong các vũng nước mưa trên đảo Zanzibar, ngay ngoài khơi bờ biển Tanzania, châu Phi. Không giống như các loài trước, cá đuôi đỏ là loài cá sống theo mùa, có nghĩa là chúng chỉ sống được trong mùa mưa. Ngay trước khi mùa khô bắt đầu, chúng sẽ đẻ những quả trứng có khả năng chống chọi với điều kiện khô hạn. Một khi mùa mưa trở lại, một quần thể mới sẽ lại bắt đầu. Trong hồ nuôi, những con cá này sống được trung bình khoảng 1 – 2 năm. Tuy nhiên, nếu bạn dành thời gian để lai tạo chúng, thay đổi khả năng sống theo mùa trong môi trường tự nhiên của chúng, thì bạn sẽ có một ổ cá giống ban đầu liên tục.
Cá đuôi đỏ được đặt tên theo vây đuôi màu đỏ tươi của chúng. Chúng phát triển chỉ dài hơn 2 inch (5.1 cm) và trông rất đẹp trong cảnh cây cối rậm rạp. Chúng sống tốt nhất ở môi trường nước nhiệt đới, từ 72 – 77 độ F (22.2 – 25 độ C) và độ pH trung tính khoảng 7.0. Mặc dù nhỏ, nhưng loài cá này cần nuôi trong hồ có kích thước lớn, khoảng 20 gallon nước.
Nếu bạn đang cố gắng nuôi cho chúng đẻ trứng, thì bạn cần phải tạo mùa mưa và mùa khô ngay trong hồ của bạn. Nhiều người nuôi loài cá này họ sẽ tạo một hồ với một lớp rêu than bùn dày 2 – 3 inch (5.1 – 7.6 cm). Khi cá Killifish của bạn đã sinh sản, hãy lấy lớp rêu than bùn này ra khỏi hồ và nhẹ nhàng vắt hết nước trong chúng. Sau đó, rêu than bùn này có thể để trong môi trường kín ở nhiệt độ phòng khoảng 3 – 4 tháng tiếp theo. Sau khoảng thời gian đó, cho lớp nền cũ và nước vào hồ mới mà không có cá Killifish trưởng thành; trứng sẽ nở khi đã có nước, như mùa mưa đến ở ngoài tự nhiên. Cho cá ăn thức ăn nhỏ, như Artemia và lăng quăng, cho đến khi cá trưởng thành.
Bluefin notho (Nothobranchius rachovii)
Loài Bluefin Notho rất giống với loài đuôi đỏ (Redtail Notho) và cũng là loài đẻ trứng theo mùa; giống như cá đuôi đỏ, cá vây xanh cũng có thể là một thách thức khi nuôi trong hồ thủy sinh. Chúng được đặt tên theo bộ vây và thân màu xanh của chúng.
Cá vây xanh có nguồn gốc từ Mozambique, cụ thể hơn là ở các vũng nước tạm thời và vùng ngập lũ gần sông Pungwe và Zambezi. Những con cá này chỉ phát triển chiều dài hơn 2 inch (5.1 cm) và sống tốt nhất trong môi trường hồ lớn khoảng 20 gallon nước.
Cá Bluefin Notho sống tốt trong điều kiện nhiệt độ mát khoảng 68 – 75 độ F (20 – 23.9 độ C) và độ pH trung tính là 7.0. Tuy nhiên, chúng yêu cầu nhiệt độ nước phải luôn ổn định.
Một số câu hỏi thường gặp khi nuôi loài Killifish
Cá Killifish có hung dữ không?
Một số loài Killifish rất hung dữ. Mặc dù nhiều con đã sống tốt trong môi trường hồ cộng đồng. Nhưng một số loài như Golden Wonder hay Striped Panchax, có thể hung dữ và là mối đe dọa cho các loài khác trong hồ. Tốt nhất bạn nên nghiên cứu kỹ thông tin về các loài Killifish trước khi thả nuôi, bạn có thể theo dõi trang web AquaFish cập nhật các thông tin mới nhất về loài Killifish mà bạn quan tâm!
Killifish là cá sống bầy đàn?
Mặc dù đôi khi bạn thấy cá Killifish sống bầy đàn rất tốt, nhưng chúng không như vậy. Thông thường, cá Killifish sẽ sống theo cặp, mặc dù cá đực có hung dữ hơn đối với cá cái, nhưng tùy thuộc vào loài và thời kỳ sinh sản. Điều này có thể khắc phục bằng cách thiết kế một hồ phù hợp với chúng, rộng rãi, có nhiều chỗ ẩn náu.
Kích thước hồ phù hợp nhất cho cá Killifish?
Mặc dù cá Killifish nhỏ nhưng chúng rất năng động và một số loài trong chúng có thể rất hung dữ. Nói chung, tốt nhất là bạn nên làm một hồ lớn cho hầu hết các loài.
Đối với hầu hết các loài Killifish, hồ 20 gallon nước là kích thước tốt nhất.
